Laatst sprak ik een ex-crimineel die vertelde dat je echt niet gelukkig wordt van tonnen op de bank en allerlei auto’s in je tuin. Je moet constant achteromkijken. Om te zien of de politie al voor de deur staat.
Nu was hij daarvan af, van die tonnen, die auto’s en het achteromkijken en moet hij rondkomen van een schamel bedrag aan leefgeld per maand.
“Maar,” zei hij, “nu heb ik een zonnetje”.
Ik vond dat een mooie uitspraak.
Vervelend is dat criminelen een soort ongepaste nieuwsgierigheid opwekken in hun medemens.
Je wil altijd vragen: wat heb je gedaan? Waar heb je voor gezeten?
Maar daar zit zo’n (ex-)crimineel helemaal niet op te wachten, om dat soort informaties prijs te geven. Ze houden dat liever een beetje vaag.
Spannend is natuurlijk wel de vraag die ook in je hoofd speelt: wil ik het echt weten?
Want misschien staat het antwoord niet aan met als gevolg een knoop in je maag, wat te rode koontjes en het zweet wat losbreekt in je handen.
Nou, ik had eerst per ongeluk mijn schoonmoeder vermoord en daarna nog wat onbekende vrouwen met wat irritante vragen. Ik weet niet precies wat me bezielde, het overkwam me gewoon. Maar ik heb ervoor gezeten, dus ik heb een schone lei maar ik begin me wel een beetje te irriteren.
Wanneer iemand begint over heling, of winkeldiefstal dan haal je al opgelucht adem.
O, dat! Ach ja!
Alsof we dat allemaal wel eens doen.
Een andere ex-crimineel die zich eerst hobby-matig maar daarna als ervaringsdeskundige (al noemt men dat wel eens anders) bezighield met drugs en het zich illegaal toe-eigenen van goederen, ontboezemde dat hij minder schaamte ervoer bij zijn diefstallen dan bij het vragen om hulp. Dat is niet het eerste waar je aan denkt wanneer iemand vertelt uit het circuit te zijn gestapt, maar nog wel even met zijn kerfstokjes langs de rechtbank moet maar dat daargelaten.
Zal wel voorwaardelijk worden, of een taakstraf.
Ik realiseerde me voor het eerst dat je als crimineel ook naar eer en geweten een goede kraak dient te zetten, je jezelf hiervoor een goede schouderklop mag uitdelen of er een borrel op mag drinken. Of iets van cocaïne, of GHB. Je moet alleen wel achterom blijven kijken, dat is een nadeel.
Wanneer de carrière op haar eind is gekomen en de waarden van betalen, vooral niet slaan of snuiven hun intrede hebben gemaakt en omarmd zijn blijkt de ex-crimineel eigenlijk een heel gewoon doorsnee mens. Bijna ieder mens vindt het lastig om hulp te vragen; zeker wanneer het gaat om geld. Omdat je er net te weinig van hebt om in een behoefte te kunnen voorzien. Knap, om niet zonder centen naar de winkel te rennen en te vervallen in oud gedrag maar de schaamte te doorstaan.
Dat verdient respect in plaats van ons oordeel waar we toch gauw toe geneigd zijn, zeker wanneer het criminelen betreft. Die immers dingen doen waarvan ze weten dat het niet mag, waar ze anderen en onze maatschappij mee schaden. Dat hoort niet! Straf!
Van nog een andere ex-crimineel ken ik het verhaal zo gelukkig verlost te zijn van zijn verslaving omdat hij op Schiphol opgepakt werd, met heel wat bolletjes in de bips. Hij kon daardoor vanuit een zeer geïsoleerde omgeving een hele nieuwe start maken, waar hij nu, na jaren nog steeds profijt van heeft.
Tsja, lachte hij, en dat terwijl hij als klein piemke van zijn vader al crack had leren roken.
Ik zag meteen het beeld voor me van deze man als joch, met zijn vader naast hem, de rook kringelend boven hun hoofden. Samen met papa een mannending doen. Geen kans, geen keuze.
Natuurlijk wil je weten; wat heb je gedaan, waarvoor gezeten? Maar beter dan dat is: hoe ben je zo geworden, zou ik daar iets over mogen weten? Zonder oordeel.
Mooi